Poldercup - voetbalkunst

Als kunst- en cultuurliefhebber kijk je met enige jaloezie naar de 'vanzelfsprekende' aandacht én inzet van vele middelen voor voetbal. Om maar te zwijgen over alle randverschijnselen zoals de oranje kitsch, prullaria en versieringen! Toch kunnen voetbal - en sport in het algemeen - goed samengaan met kunst en cultuur. Sport is een grote inspiratiebron voor kunstenaars. Omgekeerd worden veel voetballers (bal)kunstenaar genoemd zoals Pelé (Edison Arantes do Nascimento), Diego Maradona, Johan Cruijff en Lionel Andrés Messi.

Ik kende al de Lijnvoetbalshow van het Museum Jan Cunen in Oss (2005). Een actueel voorbeeld van voetbal als kunst is het project Poldercup. De Spaanse kunstenares Maider López organiseert met SKOR, Stichting Kunst en Openbare Ruimte, op 4 september aanstaande dit sportieve kunstevenement. In de polders van het Zuid-Hollandse Ottoland schildert López voetbalvelden op de weilanden. Sloten lopen dwars door de velden heen waardoor spelers nieuwe regels en tactieken moeten bedenken - voetbal wordt opnieuw uitgevonden.
Andere voorbeelden. Als je de oranje toeters helemaal beu bent, ga dan eens naar het dansgezelschap Ballet van Leth, met de voorstelling The Match, of bekijk het filmpje 'Refait', waarin Pied la Bliche het laatste kwartier van de WK-wedstrijd tussen Duitsland en Frankrijk (1982) kopieerde in een stedelijke omgeving. Een welkome verademing.

Ook al zijn de kunst- en sportsector heel verschillend, ze kunnen veel van elkaar leren en elkaar versterken. Dat betoogt in ieder geval kunstenares Jeanne van Heeswijk: 'Waar een sportclub veel trots en bravoure uitstraalt, is een kunstvereniging veel meer timide. De sportsector is weer erg star en bepaald door strakke regels, terwijl in de kunstsector juist het experiment telt. De kracht van kunst is zijn autonomie, maar daardoor is de sector wel erg naar binnen gekeerd. De sportsector staat meer open voor anderen.' De laatste jaren is er ook beleidsmatig meer aandacht voor het samenbrengen van sport en cultuur, met name in het onderwijs. Leren de kinderen dankzij de combinatiefunctionarissen en cultuurcoaches met bravoure in de toekomst hun kunst ten toon te stellen?

Zie ook:
Het verslag van het debat 'Onverwachte partners: Synergie tussen sport en kunst?' (begin 2009, georganiseerd door de Rotterdamse Raad voor Kunst & Cultuur)

Voetbal mee in een kunstproject: doe mee aan de Poldercup op 4 september in Ottoland! (cjp.nl)

Echte Hollandse voetballers springen over een slootje (NRC Next blog 2 juni)

Kunstvakonderwijs van buiten naar binnen

Op 28 mei verscheen het adviesrapport Onderscheiden, verbinden, vernieuwen van de commissie Dijkgraaf over het kunstvakonderwijs. Op basis van dit advies zal de HBO-Raad een sectorplan opstellen voor de toekomst van het kunstvakonderwijs.

Het werkwoord 'verbinden' trekt vooral mijn aandacht. De commissie pleit ervoor dat kunstvakopleidingen actief samenwerken met de kunstpraktijk en andere 'nieuwe bondgenoten', en wel zo dat de opleidingen zelf onderdeel worden van de kunstpraktijk. Ook zouden de opleidingen moeten streven naar meer afstemming, niet alleen onderling maar ook met verwante hogescholen, ROC's en universiteiten, en zouden zij good practices moeten uitwisselen. Vooral met opleidingen die met succes verbindingen weten te leggen met nieuwe doelgroepen - creatieve industrie en de internationale kunstpraktijk - en die positieve ervaringen hebben met nieuwe vormen van cultuureducatie. Als dit alles dan ook nog wordt ondersteund door praktijkgestuurd onderzoek, zouden de opleidingen hun effectiviteit en kwaliteit verder kunnen verhogen.

Vooral de veranderende rol van de docent – van vakleraar naar coach – en de opkomst van nieuwe, vaak interdisciplinaire en ook via de straatcultuur 'binnenwaaiende trends' lijken in de opleiding onderbelicht. Als gevolg daarvan zitten de kunstdocenten nog erg 'in hun vak' opgesloten. De focus van de opleidingen, zo vindt de commissie, ligt meer op formele en ambachtelijke elementen, waardoor deze kansen op relevantie, samenwerking en innovatie missen.
Ik vind het vreemd dat visitatierapporten en gesprekken met experts dit uitwijzen. Uit de aandacht van de opleidingen voor de door studenten te verwerven beroepscompetenties blijkt deze achterstand niet. En niemand is het ontgaan dat de rol van docenten – in de school en erbuiten - aan verandering onderhevig is. Elke docentenopleiding vraagt zich dan toch af welke consequenties dat heeft voor zijn curriculum en eigen expertise?

Het advies is echter duidelijk. Het gaat er vooral om dat opleidingen expertise van buiten naar binnen halen. Vanuit ons expertisecentrum voor cultuureducatie pleiten we er voor dat scholen gebruik maken van hun culturele omgeving. Ik pleit er nu voor dat ook kunstvakopleidingen hun educatieve omgeving gebruiken. En dan moet je de term 'educatieve omgeving' heel breed opvatten; van voorschoolse opvang, via school, centrum voor de kunsten en amateurkunstvereniging naar de seniorenacademies. Wie buiten zijn eigen vijver vist, slaat soms mooie vissen aan de haak.

Nieuwsbericht: Cultureel ondernemerschap centraal in het kunstonderwijs
Download het adviesrapport 'Onderscheiden, verbinden, vernieuwen' op de site van de HBO-raad

Hoop voor de toekomst

De dag na de verkiezingen stond Musis Sacrum (gewijd aan de Muzen) in Arnhem in het teken van de jaarlijkse Dag van de Cultuureducatie. Centraal thema was talentontwikkeling. Veel inspirerende voorbeelden passeerden de revue.
Onvermijdelijk ging de aandacht ook uit naar de economische crisis die zijn tol eist. Veel culturele en cultuureducatieve instellingen hangen bezuinigingen boven het hoofd. De vraag is vooralsnog waar de hardste klappen zullen vallen. In de provincie Noord-Holland liggen er al plannen klaar, en ook in sommige gemeenten, zoals in Purmerend. Een platform om samen positieve en minder positieve ontwikkelingen te delen én er iets aan te doen is ons Netwerk Cultuureducatie op LinkedIn. Al uw input is daarbij welkom!

Hoe de nabije toekomst er voor cultuureducatieprofessionals zal uitzien, hangt af van de coalitie die uit de verkiezingsuitslag komt rollen. De bal ligt nu bij de grootste partij, de VVD, die ingrijpend wil bezuinigen, ook op kunst en cultuur. De VVD wil cultuursubsidies met een kleine 200 miljoen euro beperken en de cultuurkaart afschaffen. Culture­le instellingen moeten een groter deel van hun inkomen zelf verwer­ven. Provincies moeten zich beperken tot een aantal taken en jeugdzorg en cultuurbeleid afstoten.

Zolang er geen nieuw coalitieakkoord is, blijft er hoop. We blijven er als samenwerkende instellingen op het gebied van cultuurparticipatie op hameren dat voor een inhoudelijk goede toeleiding tot kunst en cultuur een adequate infrastructuur van levensbelang is en blijft. Jong en oud moeten kansen krijgen hun talenten te leren kennen en te ontwikkelen, ook op het terrein van kunst en cultuur. Daar heeft de hele samenleving belang bij.
Een inspirerend voorbeeld van zo'n talent dat zich ontwikkelt, is de door Kunstbende gescoute singer- songwriter Maya Mertens (17). Maya gaf in Musis Sacrum een indrukwekkend optreden en nam de zaal op sleeptouw, onder meer met een aan de actualiteit gewijd akoestisch nummer. Ook zij was bezorgd, maar hoopvol. ‘Ik hoop dat jullie hier volgend jaar weer allemaal zijn om elkaar te inspireren!’, sprak zij uit.
Voor een indruk van haar talenten, zie www.album.nl

Kunstbende

Coalitie Berkelland: laat meer aan de mensen zelf!?

Met Pinksteren op bezoek in de gemeente Berkelland, in de zonovergoten Achterhoek. Voor de muziekschool en ook voor de openbare bibliotheek ziet het er daar minder zonnig uit. De nieuwe coalitie van CDA, D66 en VVD zet flink het mes in de subsidies voor muziekschool De Triangel met als argument dat het geen taak van de lokale overheid is om muziekonderwijs te subsidiëren. Ook de bibliotheek moet eraan geloven. Dat betekent, aldus de muziekschool, het begin van een culturele ijstijd in deze gemeente.

De gemeente Berkelland is in 2005 ontstaan door de samenvoeging van de gemeenten Borculo, Eibergen, Neede en Ruurlo. De nieuwe politieke coalitie kiest met zijn programma 'Samen Anders' voor een gemeente die 'stimuleert, ontwikkelingen mogelijk maakt en begeleidt, veel ruimte biedt voor eigen initiatief van inwoners en bedrijven en zeer terughoudend is in het onderhouden van collectieve voorzieningen. Het uitgangspunt voor de komende tijd is dan ook: laat meer aan de mensen zelf!' Op grond daarvan wordt de subsidie aan de muziekschool grotendeels geschrapt en de bijdrage aan de bibliotheek fors verminderd.

De woordvoerder van D66 beargumenteerde het coalitiestandpunt in de gemeenteraadsvergadering met de opmerking dat 'via het basismuziekonderwijs al vele kinderen les op school krijgen. In plaats van dit aan een individueel kind aan te bieden, biedt een muziekleraar dit aan een klas vol met kinderen aan. Indien een kind daarnaast verder muzikaal ontwikkeld wil worden, is dit een keuze van het kind en zijn opvoeders.' Een totaal andere insteek dan deze partij vóór de gemeentelijke verkiezingen innam. In het lokale D66-verkiezingsprogramma was opgenomen dat 'D66 de afgelopen jaren heeft laten zien dat zij De Triangel steunt en dat zij dit in de toekomst zal blijven doen'! En over de bibliotheek: 'D66 gaat voor een professionele bibliotheek met ruimere openingstijden'.

Gelukkig wil D66 landelijk 'dat kunst en cultuur in het onderwijs en in de samenleving een significante rol spelen. Zowel het jong kennismaken met kunstbeoefening als het leren van een kunstzinnig ambacht moet toegankelijk zijn en van hoge kwaliteit.' Hopelijk houdt D66 bij landelijke coalitieonderhandelingen wel de rug recht op dit punt.

Overigens verleende de gemeente Berkelland daags voor de verkiezingen de opdracht voor de bouw van een nieuw gemeentehuis aan een bouwbedrijf uit de regio. De kosten daarvan bedragen 15,5 miljoen euro. Daar werd al in leegstand voorzien die nu nog groter wordt omdat het aantal ambtenaren op grond van het coalitieakkoord met 20,0 fte wordt teruggebracht.

Coalitieakkoord 2010-2014: Samen Anders

Coalitie zet mes in muziekschool en bieb (De Weekkrant)

Verkiezingsprogramma D66 Tweede Kamer 2010: Anders Ja D66

Oproep van Stichting De Triangel om petitie tegen coalitieplannen te ondertekenen

Ontwerp nieuw gemeentehuis Berkelland (pdf)