vrijdag 24 februari 2012

Beelden pinnen

Enkele keren per jaar loop ik langs bij onze communicatieadviseurs om eens bij te praten over social media. Dat boeit me, hoewel ik eerlijk gezegd vind dat ik al behoorlijk bij de tijd blijf, met een eigen blog, een Twitter- en een Facebook-account. En eigenlijk vind ik dat wel genoeg. Maar nu hebben ze weer iets nieuws gevonden: Pinterest. Ik heb me aangemeld en kijk daar nu wat rond.

Pinterest is anders dan de rest. Pinterest gaat over beeld, niet over tekst. Dus geen nieuwtjes waar je soms wel en vaak niet geïnteresseerd in bent; of klachten van vage bekenden over treinvertragingen; en ook geen boeiende discussies. Ik zag veel mooie en inspirerende beelden, die je als vanzelf naar inspirerende websites leiden. En met mijn beeldende achtergrond is dat een mooie afwisseling!


Het principe is simpel: iedereen met een account op Pinterest kan prikborden aanmaken en op die borden kun je beelden prikken (pinnen). Deze beelden kun je zelf uploaden, maar je kunt ook beelden die je online tegenkomt pinnen. Je kunt anderen volgen en beelden 'liken' of 'repinnen' (op je eigen bord prikken). Zo kom je vanzelf van het ene mooie beeld naar het andere.


Op het eerste gezicht lijkt Pinterest niet veel meer dan een handige zoekmachine waarmee je op allerlei termen uit de beeldende kunst en vormgeving kunt zoeken (bijvoorbeeld kleur, Popart of Chagall). Leuk maar niet vernieuwend. Bij Google werkt dat misschien nog wel beter. Maar waarom is Pinterest dan het snelst groeiende social medium van dit moment?


Dat zit 'm volgens mij in twee dingen. Je kunt via Pinterest de beelden die je op internet tegenkomt bewaren en ordenen. Hoe vaak kom je immers niet mooie afbeeldingen tegen die je wilt bewaren, en hoe doe je dat dan, en waar laat je die? Vervolgens is het echt een sociaal medium. Je kunt samen met anderen een prikbord beheren. En daarin zit volgens mij de meerwaarde voor de culturele en educatieve sector. In de erfgoedsector starten musea al voorzichtig met het gebruik van Pinterest. In de klas kunnen leerlingen samen op Pinterest beelden verzamelen voor een werkstuk of met elkaar een eigen museumcollectie samenstellen.


Ik ben benieuwd naar alle creatieve en educatieve toepassingen van dit nieuwe beeldende medium. En een ding weet ik al wel, als je ermee bezig gaat, vliegt de tijd als vanzelf voorbij…

vrijdag 17 februari 2012

Voor cultuur en Europa

Europa en de Europeanen zijn weer volop in het nieuws, maar niet op een echt sympathieke manier. Het nieuws gaat bijna alleen nog over het faillissement van landen, begrotingstekorten, zware bezuinigingen, arbeidsmigratie en cultuurverschillen. Veel lidstaten van de Europese Unie zijn - net als Nederland - bezig te korten op hun cultuurbudget en met het hervormen van hun cultuurbeleid.

Ik las onlangs in teksten van Robert Palmer en Peter Duelund, beiden betrokken bij de Raad van Europa, dat in het cultuurbeleid van de Europese landen de tendens tot nationalisme toeneemt. Steeds meer landen stellen nationale canons samen, promoten de eigen economie via de creatieve industrie en brengen herkenbare nationale producten onder de aandacht.

Haaks op deze trend van de verschillende lidstaten staat het beleid van de Unie zelf. Het nieuwe Europese conceptprogramma Creative Europe voor cultuur en media voor de jaren 2014-2020 streeft naar een verhoging van het cultuurbudget van 400 naar 500 miljoen euro, oftewel 71 miljoen euro per jaar, in plaats van de huidige 57 miljoen. Daarmee reserveert de Europese Unie meer dan de huidige 0,05% van haar totale budget voor cultuur, erfgoed en de kunsten. Deze budgetverhoging is een stevig signaal: Europa vindt cultuur belangrijk. En terecht. Cultuur brengt mensen met elkaar in contact, over grenzen heen. Cultuur biedt nieuwe perspectieven, stimuleert innovatie en creativiteit.

Ik ondersteun dan ook van harte de campagne We Are More die de Europese cultuurministers oproept in te stemmen met dit conceptprogramma. We are more ondersteunt niet alleen het economisch belang van cultuur, maar onderschrijft en stimuleert ook de sociale potentie daarvan. Doe net als ik en onderteken de oproep. Het streven is meer dan 100.000 handtekeningen te verzamelen voor de Europese Raad van cultuurministers op 10 mei 2012.

Cultuureducatie in Nederland wordt natuurlijk niet bekostigd met geld van de Europese Unie, maar Europese samenwerking en veel uitwisselingsprogramma's wel. Programma's als Comenius, Grundtvig en eTwinning bieden kansen voor professionalisering. Een programma als Leven Lang Leren biedt mogelijkheden voor kunstenaars in de klas, voor de leraren en zelfs voor hele schoolklassen. Europese samenwerking en internationalisering verdienen veel meer aandacht in Nederland, maar sneeuwen steeds onder door nationale politieke kwesties. Juist als het gaat om cultuur is het nodig de blik naar buiten in plaats van naar binnen te richten. Europa is meer dan problemen, het is ook bron van plezier, kennis en ervaring.

Lees meer op Cultuurplein of in Kunstzone

Zie voor discussie en reacties ook het Netwerk Cultuureducatie op LinkedIn.

En wie wil vertellen hoe erg het met de Nederlandse bezuinigingen gesteld is kan dit melden op het Meldpunt Cultuurbezuinigingen (via info@kunsten92.nl).

vrijdag 10 februari 2012

Hoofd, hart en handen

Woensdag 25 januari was ik in Ede op onze Culturele onderwijstentoonstelling. Ik hoorde daar een paar keer de opmerking 'Cultuureducatie, dat doe je met hoofd, hart en handen'. Je hoofd voor beschouwing en kennisopbouw, je hart om te zeggen wat je er van vindt en je handen voor zelf doen en techniek. Leren met hoofd, hart en handen was het motto van de achttiende-eeuwse pedagoog Johann Heinrich Pestalozzi. Deze 'Kräfte' ontwikkelen zich volgens hem in stadia en leerkrachten moeten deze ontwikkeling bij kinderen stimuleren. Meetbare doelen laten zien wat leerlingen leren en hoe ze zich ontwikkelen; ook in de kunstvakken.

Opbrengstgericht werken speelt in de huidige actieplannen voor het onderwijs een grote rol. Dit betekent dat de Onderwijsinspectie meer aandacht heeft voor prestaties en systematisch nagaat of die worden geleverd. Dit kan via toetsing of een leerlingvolgsysteem. En daar hoort ook het observeren van leerlingen en het beoordelen van werk bij. Scholen moeten bovendien hun leerstofaanbod beter op elkaar afstemmen om een doorgaande leerlijn tot stand te brengen.

Misschien heeft de overheid momenteel een te grote hang naar cijfers. Niet alles wat er gerealiseerd wordt kan immers weergegeven worden in cijfers of tabellen. Maar we kunnen wel meer en meer onderbouwd laten zien wat de leerling in de kunstvakken leert. En daar hoort de beoordeling van het werk van leerlingen bij. Die wens heeft het Ministerie van OCW ook. Via de Regeling prestatiebox primair onderwijs krijgen scholen vanaf 2012 subsidie 'voor het versterken van de kwaliteit van het onderwijs gericht op het bereiken van de kerndoelen voor het leergebied Kunstzinnige oriëntatie'.

Kijk nu eens met die blik naar de bron van de afbeelding boven deze blog. Dit hoofd-hart-handen-beeld is te vinden op de weblog van de kunstvakdocenten van het Osse Hooghuiscollege. Deze school vindt het beeldend werk van haar leerlingen belangrijk, en dat zie je aan de weblog.
Technische vaardigheden, inzicht, samenwerken, verantwoordelijkheidsgevoel, besef van cultureel erfgoed en creativiteit vormen de basis van het beeldend onderwijs. En hoe laat je als school de buitenwereld zien dat leerlingen dit ook daadwerkelijk ontwikkelen, hoe leg je hun vooruitgang vast? In beargumenteerde beoordelingen of in portfolio's waardoor het werkproces duidelijk wordt?
Deze docentenblog maakt alvast de concrete opbrengsten tastbaar. Moeten we dat niet veel meer doen?

Voor discussie over leeropbrengsten kunstvakken, zie ook de groep Netwerk Cultuureducatie op LinkedIn.

vrijdag 3 februari 2012

Cultuureducatie met kwaliteit

Vorige week donderdag in basisschool De Rietkraag in Nieuwkoop, een landelijke gemeente in Zuid-Holland. In de speelzaal een kring met muziekmakende kinderen en op de rij daarachter een aantal meelevende en observerende dames en heren. De school doet mee aan het Samsamsamba-project van Kunstgebouw. De Kunstgebouwmuziekdocent doet het goed. De kinderen zijn geïnteresseerd en spelen samen geconcentreerd sambaritmes op instrumenten als snaredrum, conga, kokiriko, bongo en claves. Zij leren een heleboel. Ik, op de achterste rij, kijk, luister, word vrolijk en leer ook.

We waren uitgenodigd door Kunstgebouw, de provinciale organisatie voor kunst en cultuur, om met elkaar te spreken over de kwaliteit van cultuureducatie. En Kunstgebouw had het goed voor elkaar. De directeur van de school was er, de wethouder was er en de bovenschools manager was er. Verder de Onderwijsraad, de Raad voor Cultuur, OCW en het Fonds voor Cultuurparticipatie. En ik.

De discussie spitst zich toe op de kwaliteit van de leerkracht en zijn bekwaamheid om kunstlessen te verzorgen. 'Vroeger werden leerkrachten er veel beter voor opgeleid', aldus de schooldirecteur. 'Nu moeten ze het op de pabo met veel minder vakuren doen. Bovendien ontbreekt een passende basisschoolmethode voor muziek en beeldende vorming. Als je die hebt kun je tenminste ook zorgen voor een goede vakinhoudelijke opbouw van de ene groep naar de andere.' De school wil graag, maar kan dit niet alleen.
Wij willen eraan meewerken dat de school het straks beter kan. En dan graag wel samen met andere organisaties zoals Kunstgebouw, het Fonds voor Cultuurparticipatie, Pabo's, culturele instellingen en het kunstvakonderwijs. Want in Nieuwkoop zag ik weer eens aan den lijve waarom kunstvakken in de school zo belangrijk zijn en wat ze teweeg kunnen brengen.

Woensdag leverden wij ons beleidsplan 2013-2016 in bij het ministerie van OCW. Cultuureducatie in het onderwijs is voor ons een speerpunt. Naast de aandacht voor de leerkracht en voor de inhoud van de schoolvakken willen we de kwaliteit van het kunstaanbod op school stimuleren en verbinden met de buitenschoolse kunsteducatie en amateurkunst. Vanaf volgend jaar werken wij – Cultuurnetwerk Nederland en Kunstfactor - daar samen aan, gefuseerd in het kennisinstituut voor cultuureducatie en amateurkunst.

Voor meer discussie over de kwaliteit van de leerkracht en zijn bekwaamheid om kunstlessen te verzorgen, zie het Netwerk Cultuureducatie op LinkedIn.