Naar een paradigma shift

'Tijd voor een paradigma shift!' Met deze oproep opende Jaap van Luijk, managing partner BMC Groep, vorige week de CultuureducatieBELEIDdag 2011 in Amersfoort. Bezuinigingen dwingen zowel gemeenten, provincies en rijksoverheid als centra voor de kunsten, theaters en musea anders te gaan denken over infrastructuur, educatieve dienstverlening en ondernemerschap. Aan het eind van de dag blikte Van Luijk terug. Enthousiasme en kwaliteit had hij volop gezien onder de aanwezige beleidsmakers op deze dynamische dag, maar voorbeelden van shifts in cultuureducatiebeleid was hij helaas niet tegengekomen.

Hij bezocht waarschijnlijk niet dezelfde sessie als ik, want ik kwam een opmerkelijke aanpak tegen in een van de middagsessies. De Veenendaalse wethouder cultuur, Hans Bouwmeester, vertelde over zijn idee voor een cultureel rugzakje voor iedereen in zijn gemeente. Wat is begonnen als proefballon in een lokaal cultuurdebat, wil Bouwmeester nu in gemeentelijk beleid omzetten. Elk jaar een cultuurvoucher voor elke Veenendaler, die besteed kan worden bij een culturele instelling naar keuze, zoals bibliotheek, museum, muziekschool, theater of volksuniversiteit. Dat is het idee. De instellingen leveren een deel van hun subsidie in om de vouchers te kunnen bekostigen en zien dat weer terug via de voucherinkomsten. En wat niet benut wordt, gaat terug in de gemeentekas. Met de voucher wil de wethouder meer inwoners stimuleren deel te nemen aan kunst en cultuur en daarmee tegelijkertijd cultureel ondernemerschap stimuleren bij culturele instellingen.
Het voorbeeld uit Veenendaal laat zien hoe cultuurinstellingen uitgedaagd en gestimuleerd kunnen worden hun marktaandeel te vergroten. Toch, Ariane Kop, directeur van het Veenendaalse theater De Lampegiet, is niet zo blij met het voornemen van haar wethouder. Zij bracht in de sessie naar voren dat lang niet al het geld besteed zal worden omdat de voucher bij iedereen – van baby tot hoogbejaarde - in de bus valt. Het ingeleverde subsidiebedrag stroomt dan niet in z’n geheel terug naar de instellingen. Bovendien, ook zonder vouchers haalt haar theater met allerlei theateractiviteiten al veel inkomsten uit de markt, wat niet wegneemt dat er daarnaast hoe dan ook subsidie nodig is voor gebouw en personeel.

Hoe je het ook wendt of keert, merkte Van Luijk terecht op in zijn nabeschouwing, er is gewoon minder geld beschikbaar voor alles wat ooit vanzelfsprekend was. Je moet als bestuurder of beleidsmaker dus iets goeds verzinnen om kunst- en cultuureducatie voor iedereen bereikbaar te houden. Dat is de uitdaging waar we voor staan.

Zie voor reacties ook het Netwerk Cultuureducatie op LinkedIn.