vrijdag 26 maart 2010

Deelname aan kunst en cultuur: weerloos, waardeloos, waardevol?

Tekst van de dichter Lucebert, sinds 1978 als neon lichtregel te zien in het centrum van Rotterdam. (segbars.nl/nl/neons/vaiww.html)

Zaterdag op een feestje vertelde een van mijn vrienden mij over een nogal in het oog springende advertentie. In de papierbak van mijn gastheer vond ik hem, als een dakloze wroetend tussen het afval. Paginagroot in het Brabants Dagblad (13 maart 2010) vroegen grote Tilburgse ondernemers de nieuwe gemeenteraad uiterst terughoudend te zijn met bezuinigingen op de cultuurbegroting.

De ondertekenaars, waaronder onderwijsinstellingen, bouwbedrijven, banken, advocatenkantoren en woningbouwcorporaties, noemen culturele activiteiten waardevol en prikkelend voor de verbeelding. Culturele activiteiten zijn – zo vat ik het samen – cruciaal om mensen te blijven inspireren: ze bieden zicht op de zin van het bestaan en zorgen daarnaast voor een prettige leefomgeving. Bij de vraag cultuur op de agenda te houden spelen ook economische motieven een rol.
De Tilburgse ondernemers zijn ervan overtuigd dat de financiële effecten van bezuinigingen op cultuur gering zijn, terwijl het negatieve maatschappelijke effect juist zeer groot is.

Een ander bericht. De PVV, de partij met de meeste raadszetels in Almere, slaagde er naar eigen zeggen niet in om een werkende coalitie te vormen. Na de waarschijnlijk kortste overlegronde in de geschiedenis, hing raadslid - en Tweede Kamerlid - De Roon de lier aan de wilgen. Veelzeggend omdat een van de struikelblokken de uitgaven voor kunst en cultuur vormden. 'De PVV ziet kunst en cultuur als het toefje slagroom, wij zien cultuur juist als het gist dat het brood laat rijzen', aldus D66-fractievoorzitter Cocky Kuipers. Enkele weken eerder had PVV’er Fritsma, raadslid in Den Haag en Tweede Kamerlid, het er ook al over: 'We kunnen in deze stad bij kunst en cultuur en dat soort onzinuitgaven makkelijk 150 miljoen per jaar weghalen'.

De PVV - en ook andere partijen, zo lijkt het - toont zich met deze uitspraken een tegenpartij voor wie 'van alles weer waardeloos is' waartegen 'alles van waarde weerloos is'. Wie kunnen dit beter uitdrukken dan kunstenaars?!


Een kunstverhaspeling van Luceberts tekst, sinds 1997 op de gevel van een ateliergebouw in Rotterdam-Zuid, overigens: met subsidie van het Centrum voor Beeldende Kunst. (flickr.com/photos/81512875@N00/126243315)

vrijdag 19 maart 2010

Vlekken op kunst - Het Boekenweekgeschenk en de postzegel

Mark Rothko, Untitled No.18

Chocoladevingers op een schilderij van Rothko. Dat is ook weer niet de bedoeling, vindt de directrice van een Sloveense school voor verstandelijk gehandicapte kinderen. Daarom zijn de vlekken keurig weggehaald. Met een lapje en wat warm water.

In het klaslokaal in Novo Mesta hangt boven een smoezelig fonteintje met een lekkende kraan en, om de gruwel te vervolmaken, pal in de zon: Untitled No.18, bemind en bevingerd door de leerlingen. 'Het' schilderij - en dan niet zozeer dit specifieke schilderij van Rothko, want Zwagerman heeft er een eigen versie van gemaakt - is de 'hoofdpersoon' in Duel.

Het Boekenweekgeschenk - een prima vorm van cultuurspreiding overigens - is niet alleen 'satire, sleutelroman, zedenschets en bovenal een intelligent boek over hedendaagse beeldende kunst', zoals Lex ter Braak schrijft, Duel gaat ook over cultuurparticipatie. Over kansen voor authentieke kunstbeleving door de kunst letterlijk naar de mensen brengen. Niet de mensen naar de kunst halen: naar de schouwburg, de muziekzaal of het museum. Duel gaat over opvattingen over kunst, over haar makers, haar hoeders, haar verspreiders en haar - kleine en grote - bewonderaars. Dit Boekenweekgeschenk is zelf een veelzijdig kunstwerk.

Ik hoop dat het je geschonken is (dat je dus een boek hebt gekocht). En dat je het leest. En dat je Duel, als je het niet opnieuw wilt lezen, doorstuurt naar een potentiële liefhebber onder die overige vijftien miljoen. Beduimeld? Met chocoladevingers? Het is een discussie waard.

Niet vergeten om op je doorgeefcadeau een toepasselijk cultuurspreidinginstrument te plakken: deze postzegel.

Beluister het beschreven fragment voorgelezen door de auteur, Joost Zwagerman.

Een Rothko zien in Nederland? Tot en met 24 mei in de Kunsthal.