Immaterieel erfgoed in Nederland

Dit jaar is er veel aandacht voor immaterieel erfgoed. Binnenkort ratificeert staatsecretaris Zijlstra namens ons land het UNESCO Verdrag ter Bescherming van het Immaterieel Erfgoed. Bovendien riep het Nederlands Centrum voor Volkscultuur het jaar 2012 uit tot Jaar van het Immaterieel Erfgoed om de Nederlandse bevolking bewust te maken van dit thema. Wellicht dat ook de uitkomsten van de internationale conferentie 'Kansen en mogelijkheden', die half februari over dit thema in Deurne gehouden wordt daaraan bijdragen.

Immaterieel erfgoed raakt ook aan ons werk, zeker nu we alvast een aantal taken van Erfgoed Nederland hebben overgenomen. We voerden altijd al erfgoededucatie-activiteiten uit, maar sinds de overname van genoemde taken werken we intensiever samen met de provinciale erfgoedconsulenten en besteden we beleidsmatig extra aandacht aan erfgoededucatie in het Erfgoedplatform. We hanteren daarbij een brede definitie van erfgoed die ook immaterieel erfgoed omvat. Op onze site is de aandacht voor erfgoededucatie zichtbaarder nu de content van Erfgoed Nederland daarin is geïntegreerd. Bovendien namen we het beheer van de LinkedIn-groep Erfgoededucatie over, evenals de aanvullende informatie behorend bij de geschiedenismethode Feniks.

Eerder dit jaar had ik het al over mijn voornemen om helderheid te scheppen in de begrippen die gangbaar zijn in onze sector. Ook als het gaat om erfgoed is het nodig begripsverwarring tegen te gaan. De term immaterieel of 'levend' cultureel erfgoed is pas na het aannemen van de UNESCO-conventie (2003) in zwang geraakt. Het gaat hierbij om erfgoed dat onderdeel uitmaakt van ons leven en dat we willen doorgeven aan latere generaties, zoals tradities, rituelen, zang, theater, dialecten of ambachten. De term gebruikt men vaak ten onrechte als synoniem voor 'volkscultuur', maar niet alle volkscultuur is per definitie erfgoed dat de moeite van het behouden waard is. De intentie van de conventie is juist bedreigde tradities, rituelen en gebruiken te beschermen. Het initiatief voor de conventie komt uit de hoek van derdewereldlanden, die hun cultuuruitingen bedreigd zien. Deze bezorgdheid over de vluchtigheid en kwetsbaarheid van waardevol immaterieel cultureel erfgoed in vooral niet-westerse landen is voor Nederland een belangrijke reden om de conventie te ratificeren.

Welk 'levend erfgoed' zou Nederland kunnen voordragen voor de internationale UNESCO-lijst van het immaterieel erfgoed? Wat zou volgens u een volwaardige plaats kunnen innemen naast bijvoorbeeld de Franse keuken en de Spaanse flamenco? Ik hoor het graag via onze LinkedIn groepen.

Voor uitgebreidere informatie over de conventie en de terminologie, zie het themadossier Zicht op… volkscultuur (2010).