Kunsteducatie en leren

Leren, wat is dat eigenlijk? Een woord dat we snel in de mond nemen en dat vanzelfsprekend lijkt. Maar als iemand je vraagt wat je de afgelopen week geleerd hebt vereist dit toch enige denkkracht. In eerste instantie denken we bij leren vaak aan 'school'. Maar leren gebeurt overal; in alledaagse situaties thuis, op het werk of via de media. Binnen de kunsten zijn er vele verbanden waarin mensen informeel van elkaar leren. Educatie is daarentegen altijd doelgericht van aard. Leerprocessen worden bewust georganiseerd om kennis, inzicht en vaardigheden te vergroten.

Leerprocessen, veroorzaakt door kunsteducatie, krijgen nu veel aandacht. Met een nadruk op leren als creatief proces, waarbij leerlingen een onderzoekende geest ontwikkelen. Cultuurnetwerk Nederland en Toeval Gezocht organiseerden samen een drukbezochte bijeenkomst over de relatie tussen kunst en leren. Robbert Dijkgraaf gaf een presentatie over de combinatie verbeelding en wetenschap. Over hoe de briljante natuurkundige Richard Feynman een 'blikwisseling' doormaakte en een revolutie ontketende door de interactie tussen elektronen in simpele tekeningetjes vast te leggen, in plaats van ellenlange gecompliceerde berekeningen. Bert van Oers sprak over zijn opvatting van leren als blijvende kwalitatieve verandering van menselijk handelen. En van creativiteit als het bedenken van vragen en antwoorden, en het vermogen om nieuwe combinaties te maken. De docent is begeleider van het creatieve leerproces en relateert oplossingen van leerlingen aan bestaande kennis en denkbeelden. Een belangrijke conditie voor leren is volgens Van Oers dat betekenisvolle vragen van de leerling als startpunt genomen worden.

Dit laatste sluit direct aan bij authentieke kunsteducatie in het onderwijs. Een begrip dat door Folkert Haanstra tegenover 'schoolkunst' wordt geplaatst. Schoolkunst is kunst(beoefening) die alleen functioneel is binnen het instituut school en daarbuiten nauwelijks betekenis heeft . En dat komt in het onderwijs helaas nog te vaak voor! Bij het 'authentieke' in de kunsteducatie wordt zowel een verbinding gelegd met de persoonlijke inbreng van de leerling (puttend uit eigen kunstervaringen buiten school) als met de vaktaal van de professionele kunstwereld. Samen met het lectoraat Kunst- en cultuureducatie aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten organiseert Cultuurnetwerk Nederland aanstaande maandag een conferentie over authentieke kunsteducatie voor docenten, opleiders, onderzoekers en studenten. Genoeg stof tot nadenken, en mogelijkheden om te leren!

Voor discussie over (authentieke) kunsteducatie en leren, zie Netwerk Cultuureducatie op LinkedIn.

Zoujuist verschenen: Cultuur + Educatie 31, geheel gewijd aan het thema Authentieke cultuureducatie.