Kunstvakonderwijs van buiten naar binnen

Op 28 mei verscheen het adviesrapport Onderscheiden, verbinden, vernieuwen van de commissie Dijkgraaf over het kunstvakonderwijs. Op basis van dit advies zal de HBO-Raad een sectorplan opstellen voor de toekomst van het kunstvakonderwijs.

Het werkwoord 'verbinden' trekt vooral mijn aandacht. De commissie pleit ervoor dat kunstvakopleidingen actief samenwerken met de kunstpraktijk en andere 'nieuwe bondgenoten', en wel zo dat de opleidingen zelf onderdeel worden van de kunstpraktijk. Ook zouden de opleidingen moeten streven naar meer afstemming, niet alleen onderling maar ook met verwante hogescholen, ROC's en universiteiten, en zouden zij good practices moeten uitwisselen. Vooral met opleidingen die met succes verbindingen weten te leggen met nieuwe doelgroepen - creatieve industrie en de internationale kunstpraktijk - en die positieve ervaringen hebben met nieuwe vormen van cultuureducatie. Als dit alles dan ook nog wordt ondersteund door praktijkgestuurd onderzoek, zouden de opleidingen hun effectiviteit en kwaliteit verder kunnen verhogen.

Vooral de veranderende rol van de docent – van vakleraar naar coach – en de opkomst van nieuwe, vaak interdisciplinaire en ook via de straatcultuur 'binnenwaaiende trends' lijken in de opleiding onderbelicht. Als gevolg daarvan zitten de kunstdocenten nog erg 'in hun vak' opgesloten. De focus van de opleidingen, zo vindt de commissie, ligt meer op formele en ambachtelijke elementen, waardoor deze kansen op relevantie, samenwerking en innovatie missen.
Ik vind het vreemd dat visitatierapporten en gesprekken met experts dit uitwijzen. Uit de aandacht van de opleidingen voor de door studenten te verwerven beroepscompetenties blijkt deze achterstand niet. En niemand is het ontgaan dat de rol van docenten – in de school en erbuiten - aan verandering onderhevig is. Elke docentenopleiding vraagt zich dan toch af welke consequenties dat heeft voor zijn curriculum en eigen expertise?

Het advies is echter duidelijk. Het gaat er vooral om dat opleidingen expertise van buiten naar binnen halen. Vanuit ons expertisecentrum voor cultuureducatie pleiten we er voor dat scholen gebruik maken van hun culturele omgeving. Ik pleit er nu voor dat ook kunstvakopleidingen hun educatieve omgeving gebruiken. En dan moet je de term 'educatieve omgeving' heel breed opvatten; van voorschoolse opvang, via school, centrum voor de kunsten en amateurkunstvereniging naar de seniorenacademies. Wie buiten zijn eigen vijver vist, slaat soms mooie vissen aan de haak.

Nieuwsbericht: Cultureel ondernemerschap centraal in het kunstonderwijs
Download het adviesrapport 'Onderscheiden, verbinden, vernieuwen' op de site van de HBO-raad